W czasie trwania ery chemioterapii pojawiły się pierwsze sygnały o niepożądanych objawach ubocznych leków chemicznych. Okazało się bowiem, że działają one szkodliwie, zwłaszcza na narządy miąższowe i układ krwiotwórczy. Poza tym stosowane w schorzeniach przewlekłych okazały się nieskuteczne lub dawały mierne efekty terapeutyczne.

Na podstawie prowadzonych systematycznie badań naukowych stwierdzono, że w przeciwieństwie do leku syntetycznego lek roślinny jest dla organizmu ludzkiego bardziej przyjazny i lepiej tolerowany. Jego działanie jest co prawda wolniejsze, ale posiada  większą przyswajalność (tzw. biodostępność), a przez to wyższą skuteczność terapeutyczną w stosunku do swoich chemicznych odpowiedników. Ponadto organizm przyswaja z łatwością i pożytkiem zawarte w roślinie witaminy oraz makro- i mikroelementy. Do tego, lek roślinny jest dużo tańszy od chemicznych środków farmakologicznych.

Te przesłanki stały się powodem powrotu leku roślinnego do terapii.

Nie oznacza to jednak, że należy całkowicie wyeliminować leki syntetyczne. Są schorzenia, zwłaszcza w fazie ostrej, kiedy syntetyk działa szybciej, natomiast w chorobach przewlekłych skuteczniejsza jest fitoterapia. Czasem pożądane jest zastosowanie obu typów leków jednocześnie lub naprzemiennie, przez co zmniejsza się lub łagodzi niepożądane oddziaływanie chemicznej komponenty na organizm.

Jeżeli chodzi o samoleczenie się ziołami, to nie jest to możliwe w przypadku grupy roślin mających w swoim składzie substancje silnie działające np. alkaloidy sporyszu, strychninę czy glikozydy nasercowe. To samo dotyczy poważnych schorzeń, zwłaszcza o ostrym przebiegu, kiedy to nie można samodzielnie leczyć się nawet lekiem roślinnym, a tym bardziej skomponowaną przez siebie mieszanką, kiedy nie zna się dokładnie ani jej składu, ani prawidłowego dawkowania.

Niewłaściwie i nieskutecznie leczona choroba mogłaby przejść w stan przewlekły, trudniejszy do zdiagnozowania, a tym samym do wyleczenia. W tych  wypadkach lek roślinny należy stosować tylko pod nadzorem i z przepisu lekarza. W przeciwnym razie jego spożycie może doprowadzić nawet do poważnego zatrucia organizmu.

W jakich wypadkach można samodzielnie zastosować lek roślinny?

1.      W celach profilaktycznych, czyli zapobiegawczo, na przykład:

-         Mięta w postaci herbatki przy niedoborze wody i elektrolitów podczas upałów (Mentha piperita),

-         Jeżówka purpurowa i wąskolistna w postaci wyciągów alkoholowych  (napary nie są skuteczne)  (Echinacea purp. i angustifolia) na wzmocnienie odporności na zachorowanie,

-         Karczoch zwyczajny (Cynara scolymus) chroniący komórki wątroby przed szkodliwymi czynnikami i działający przeciwmiażdżycowo i wiele innych.

2.      We wspomaganiu leczenia różnych rozpoznanych wcześniej chorób przewlekłych, stosowany w postaci głównie naparów czy odwarów, przygotowanych  zarówno z pojedynczych ziół, jak i gotowych mieszanek. Leki ziołowe można z powodzeniem zastosować w leczeniu bólów głowy, przeziębień, schorzeń układu trawiennego, sercowo-krążeniowego, nerwowego, moczo-płciowego, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, chorób skórnych.

3.      Zioła przyprawowe do zastosowania w kuchni: czosnek, cebula, pietruszka, tymianek, cząber, bazylia, majeranek, oregano, lubczyk, mięta pieprzowa, szałwia, estragon, kminek, koper, kolendra jałowiec, kurkuma i inne.

4.      Zioła stosowane do herbatek leczniczych: mięta pieprzowa, szałwia, melisa, rumianek, nagietek, bławatek, hibiskus, owoc dzikiej róży, liść maliny, jeżyny, poziomki, owoc kopru włoskiego, kwiat lipy, kwiat bzu czarnego.

5.      Zioła czyszczące krew przy głodówkach leczniczych lub podczas kuracji wiosennego oczyszczania organizmu z toksyn i szkodliwych produktów przemiany materii: Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), Mniszek lekarski (Taraxacum officinale), Skrzyp polny (Eguisetum arvense), Brzoza  (Betula pendula, pubescens), Nawłoć pospolita (Solidago virga-aurea, Herba solidaginis) i inne podobne.

6.   Specjalną uwagę należy poświęcić ziołom gorzkim i ich walorom  leczniczym. Należą do nich między innymi Kłącze tataraku (Acorus calamus), Arcydzięgiel litwor (Archangelica officinalis), Goryczka żółta (Gentiana lutea), Ostryż długi (Curcuma domestica, syn. longa). Są one w stanie przywrócić w organizmie równowagę przemiany materii. Do  tego celu służyły i służą nadal gorzkie wódki i gorzkie eliksiry. 

Nieodzowne będzie tu  sięgnięcie do zasady Pięciu Elementów Tradycyjnej Medycyny Chińskiej. Chińscy medycy twierdzili, że aby zasilić energetycznie wszystkie narządy wewnętrzne, należy dostarczyć w pożywieniu wszystkie przynależne im  smaki, a więc: słodki-dla trzustki, żołądka i śledziony, słony-dla nerek i pęcherza moczowego, kwaśny-dla wątroby i woreczka żółciowego, pikantny(ostry)-dla płuc i jelita grubego oraz właśnie gorzki-dla serca i jelita cienkiego. »»» więcej  Najczęściej i najwięcej spożywamy jednak słodyczy (fałszywy smak słodki) obciążając nimi głównie trzustkę i żołądek. Słodycze hamują skutecznie apetyt, czego doświadcza zwłaszcza wiele naszych dzieci. Dostarczenie w pożywieniu gorzkich ziół wzmaga łaknienie poprzez przywrócenie równowagi między smakami, a tym samym między narządami.

Chińczycy, jak również Indianie północnoamerykańscy twierdzili, że cukier powoduje u mężczyzn zniewieścienie i utratę sił, a w konsekwencji upadek obyczajów i dekadencję, natomiast smak gorzki wzmacnia ich siłę i odwagę, a więc podnosi męskość.

Medycyna Chińska wyjaśnia, że smak gorzki działa pobudzająco i wzmacniająco zarówno na serce, jak  i jelito cienkie, a także na wątrobę aktywizując jej funkcjonowanie.

Trzeba uważać, aby nie przedawkować tego smaku, bo zaburzy to równowagę w innych narządach wewnętrznych.

7.      Zioła pierwszej pomocy:

Korzeń żywokostu lekarskiego (Symphytum officinale) stosowany:

a)      w postaci odwaru - w leczeniu trudno gojących się ran (przyspiesza zamknięcie się rany, ziarninowanie i powstanie nowych komórek), owrzodzeń (rozpuszcza ropę i powoduje szybsze zamykanie się wrzodów),

b)      w postaci papki powstałej ze sproszkowanego korzenia roztartego w gorącej wodzie  z dodatkiem niewielkiej ilości oleju jadalnego -  na wszelkie stłuczenia, złamania, uderzenia, zwichnięcia, skręcenia, zmiażdżenia, również na zapalenia mięśni, nerwów czy pochewek ścięgien, nawet na uszkodzone części kręgosłupa lub krążków międzykręgowych.

Żywokost lekarski zawiera czynną biologicznie alantoinę, która jest głównym czynnikiem leczniczym w wymienionych schorzeniach i urazach. Alantoina syntetyczna nie posiada tak silnych własności.

Żywokost jest chętnie używany przez sportowców.

Uwaga: Leku tego nie stosuje się wewnętrznie, ze względu na wykrycie w nim kilku  toksycznych związków. Doustnie można go bez obaw używać w formie preparatu homeopatycznego w niskich potencjach »»» więcej  uzyskując przez to wzmocnienie jego oddziaływania przy stosowaniu zewnętrznym.

Koszyczki kwiatowe arniki górskiej (Arnica montana). Podobnie jak żywokost, arniki nie stosuje się doustnie, chyba, że w preparacie homeopatycznym, a jedynie miejscowo  na nieuszkodzoną skórę i to też nie u wszystkich ludzi. U alergików może powodować uczulenie.

Stosuje się ją przede wszystkim w postaci okładów przygotowanych z rozcieńczonej wodą nalewki spirytusowej w przypadku wszelkich stłuczeń, krwiaków, obrzęków po złamaniu kości, naciągnięć mięśni i ścięgien.

Działanie nalewki, jak i formy homeopatycznej jest nieomal błyskawiczne.

Podobnie szybkie działanie w sytuacjach nagłych (traumatycznych), w tym stłuczeniach, uderzeniach, zmiażdżeniach, również oparzeniach skóry wykazuje Rescue Remedy  »»» więcej

8.      Inne zastosowanie ziół:

- Nasenna, pachnąca  poduszeczka z liśćmi melisy, kwiatami lawendy, szyszkami chmielu i zielem dziurawca. Poduszeczkę kładzie się w pobliżu głowy śpiącego.

- Kojąca różne bóle poduszeczka z rumianku i szyszek chmielu, którą przykłada się w miejscu bólu, np, na brzuchu czy w okolicy chorego zęba.

- Potpourri wykonywane z wielu pachnących ziół jak płatki róży, cynamon, skórki i kwiaty pomarańczy, goździki, lippia, mięta, cytrynowa macierzanka, mirt, anyż, jałowiec, jaśminowiec, pelargonia, lawenda, kłącze kosaćca i wiele innych. 

9.   W kosmetyce zioła mają zastosowanie jako składnik różnych maseczek ziołowych, szamponów i płynów wzmacniających cebulki włosowe, płynów do kąpieli, kremów, toników  do twarzy, oczu, stóp i rąk,  i wielu innych specyfików służacych pielęgnacji ciała.

  Koniec części  II  

Autor:
mgr farm. Wanda Karpińska, naturoterapeuta

powrót do strony głównej